Marc Chagall: uzun bir ömür, uzun bir yol…
[…] Chagall’ın başında tacı olan kelimesi ise engin, soyut, sevgi açılımı olarak aşktır. Zorbalık, yıkım, ayrımcılık ve savaş hariç, Chagall tüm kelimelerinin başına sevgi parantezini açar.
[…] “Hak ve eşitlik” Chagall ve ailesinin karanlık arka planıdır. 1917 Ekim Devrimi’ne değin, Rusya’da yaşayan Yahudiler, Rusların sahip olduğu hak ve özgürlüklere sahip değillerdi. Devlet okullarında öğrenim, St. Petesburg’da yaşamak da…Babası Sachar Segal’den derin bir saygıyla söz eden Chagall, annesi Feiga İta’dan sevgi ve ufak tefek yürekli insanlara duyulan hayranlıkla bahseder.
[…] Klezmer müziğinin kökleri Orta çağ’a kadar uzanmaktadır. Yahudilerin yaşadığı felaket ve acıları, geleneklere bağlılığı, yaşamın yalınlığını ifade eden bir müzik türüdür.
[…] Film ve müziği ile yaygınlaşan “Damdaki Kemancı” resminin çatılara çıkan kahramanı, yerle gök arasında tasarlanan büyüklüğüyle anıtsal bir imgedir. Onu anıtsallaştıran bir hayat ağacı gibi yerle gök arasında bağ kuran müziğidir.
[…] Yahudilere yasak olan kente giriş iznini, babasını bir dostu aracılığı ile elde eder. Bu süreç onda maddi sıkıntılarıyla iz bırakır. Avukat Goldberg vasıtasıyla İmparatorluk Güzel sanatlar okuluna 1907 yılında kabul edilir.
[…] Chagall’ın zarif, kültürlü, zeki ve güzel Bella ile ilgili söylemleri tamamlanmışlık duygusuna ilişkindir. Eğer sanatsal üretkenlik onun en büyük erdemi olmasaydı, tarih onu büyük sanatçı hanesine değil; modern yüzyılın büyük aşık hanesine yazabilirdi.
[…] Ki bu insanların çoğu ilerde sürrealizmin kuramcı ve sanatçıları olacaklardır. Chagall kendisini geliştiren bu insanları ne denli önemsediğini resimleriyle belgeler. Havva ile Adem’in konu olduğu resim Apollinaire’e adanmıştır.
[…] Sofu Hasidik Yahudi yoksul bir aile, Rusya’da istenmeyen vatandaş, ünlendiği ortamda Yahudi kimliği nedeniyle tutuklanarak sığınmacılığı yaşaması, Paris’e onurlandırılarak dönüşünün ardından Rusya’nın resmi davetini reddederek hayatına Fransız vatandaşı olarak tamamlaması…
[…] “Narrative Art” öyküleyici sanat; bu terimin Chagall’in resimleriyle buluşması şaşırtıcı değildir. Onun ilk bellek katmanları Hasidizmin bilgi ve töreyi bir öykünün içine yedirerek aktarma geleneği ile donanmıştır. Chagall’in resim dili öyküleyicidir.
[…] Bu karşıt kavram çiftleri, aşk ve cinsellik olgularına temellenir. Chagall’in “Nişanlım” resminde cinselliği gündelik, doğal bir gerçek olarak samimi bir kişisellikle yorumlar. Ancak aşk kavramını, kadın motifinin doğum, evlilik, yüceltme, annelik gibi daha karmaşık ve evrensel düzeyleriyle ilişkilendirerek değerlendirir.
[…] Bir ucu meleğin bedeninin alt bölümüne dayalı çalgıcısız keman, hüznün ağıdını söylüyor. Keman ve yay, ok ve yay gibi bir gerginliğin aksına yerleşmişler. Hedef belli…Boşlukta asılı gibi duran kemana bu enerjiyi veren, onu dişlerinin arasında sımsıkı tutan, düşürmemek için çabalayan sarı inektir. Harikulade güzel Doğulu kadın gözüyle dosdoğru izleyici bakan ve sanki destek dileyen sarı inek…
[…] dinsel mitolojinin belleğine günah kavramı ile yerleşen cinsel birleşmeyi, erginlenme töreni sonrası göksel bilgiye bilinçlenen Hermafrodit’in beden metaforu üzerinden temsil eder. Hermafrodit kadındaki erkek, erkekteki kadın, anima/animus.
[…] Sanatçı imzasına eşlik eden tuhaf yazılımlarla, resmin nasıl okunması gerektiğine işaret ediyor. Bu okuma sol üst köşedeki 1 rakamını saat yönünde izleyerek 9 ve 0’la gösterilen, 10 rakamına tamamlanıyor. 10 sefirot. Bu 10 sefirota bağlanan 22 yol İbrani alfabesinin 22 harfine denkleniyor. Her harfin anlam karşılığı dikkate alınarak yapılacak bir okuma “Kabala” olarak isimlenen okuma yönteminin altını çiziyor.
[…] Chagall’ın yaşama bakışı, onun yanından ayırmadığı , “Bir Yaz Gecesi Rüyası” (Resim 10) ismini ödünç aldığı oyunun son sahnesinde muzur peri Puck’ın oyunu bitiren dörtlüğünde dile gelmektedir.
“Biz gölgeler, kusur işlediysek eğer,
Şöyle düşünün ve bizi hoş görün:
Bu hayaller görünürken sahnemizde,
Siz de biraz kestirdiniz yerinizde.”
Yazının tamamı için bakınız, ANTİK DEKOR, Sayı 114, ss. 70-81, 2009.
